حکم فروش کتاب به شرکت کنندگان در مسابقه دینی

الحمدلله،

اگر هدف از برگزاری مسابقه برای ترغیب و تشویق شرکت کنند برای کسب علم و یادگیری احکام شرعی و یا بازگشت به قرآن و حدیث باشد، ایرادی ندارد که شرکت کننده در این راه پولی خرج کند و مثلا نوار یا کتاب را از برگزارکنندگان خریداری نماید.

اصل بر آنست که دادن پول توسط شرکت کنندگان در مسابقه جایز نیست مگر در سه مسابقه ای که پیامبر صلی الله علیه وسلم آنها را مستثناء کردند، فرمودند : «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی نَصْلٍ أَوْ خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ». أبو داود (2574) وترمذی (1700) وابن ماجة (2878).

یعنی: «اجرای مسابقات (با گرفتن مبلغی از تیمهای شرکت کننده و دادن آن به تیم برنده) جایز نیست؛ مگر در یکی از این سه مورد: تیراندازی، شتر سواری و اسب سواری».

کلمه (السبق) در متن حدیث به معنای : پولی که برای شرکت در مسابقه پرداخت می شود.

نصل : تیراندازی

خف : شترسواری

و حافر : اسب سواری است.

اما بعضی از علماء سایر مسابقاتی که موجب یاری رساندن بر امر جهاد و پیروزی دین است، مثل مسابقات دینی و فقهی و مسابقات حفظ قرآن کریم و سنت نبوی را به این سه مورد – مذکور در حدیث – الحاق کردند، و گفتند : پرداخت پول برای این مسابقات نیز جایز است، یعنی یکی از طرفین، یا هر دو طرف، یا طرف سوم می تواند پول پرداخت کند.

امام ابن قیم می گوید : «آیا در مسابقه حفظ قرآن و حدیث و فقه و دیگر علوم نافع، پرداخت پول جایز است؟

یاران امام مالک و احمد و شافعی (مالکیه و حنابله و شافعیه) آنرا منع کردند، اما یاران ابوحنیفه (حنفیه) و استاد ما (ابن تیمیه) آنرا جایز شمردند، و ابن عبد البر (جواز آنرا) از امام شافعی نقل کرده است. و این (نوع مسابقه) از کُشتی و شنا اولاتر است، کسی که انجام مسابقه بر اینها را با پرداخت پول جایز دانسته (باید بداند که) مسابقه بر (کسب) علم به جواز سزاوارتر است، و این شبیه شرط بندی ابوبکر صدیق با کفار قریش در مورد صحت خبری بود که به آنها داد، و قبلا گفتیم که هیچ دلیل شرعی بر نسخ آن ارائه نشده است، و تازه او (یعنی ابوبکر صدیق) بعد از تحریم قمار با آنها شرط بندی نمود. وانگهی برپایی دین بوسیله حجت و جهاد است، پس مادام که شرط بندی بر آلات جهاد (تیراندازی و اسب سواری) جایز است به طریق اولا در مورد (تشویق بر) علم (آموزی) جایز است، و این قول راجح است» " الفروسیة ص (318).

و اشاره امام ابن قیم در مورد ابوبکر رضی الله عنه مربوط می شود به : شرط‌بندی  ابوبکر صدیق با یکی از مشرکان مکه در مورد جنگ ایران و روم که قرآن تأکید کرده بود که روم پیروز می‌شود و ایران شکست می‌خورد : (روم، 1 - 7).

و باز در صفحه 97 این کتاب می گوید : «مادام که شارع شرط بندی را در تیراندازی و مسابقه اسب و شترسواری به دلیل ترغیب بر آموزش اسب دوانی و آمادگی بر جهاد مباح کرده است، پس جواز آن در مورد مسابقه علم و حجت - که توسط آن قلبها باز می شوند و اسلام عزت می یاد و پرچم آن بلند می شود - سزاوارتر است.

و این رأی یاران ابوحنیفه و شیخ الاسلام ابن تیمیه است».

و نگاه کنید به کتاب : "حاشیة ابن عابدین" (6/403).

پس مادام برگزاری مسابقات دینی موجب آموزش و تشویق بر علم شود، ایرادی ندارد که در این راه پولی خرج کرد و شرکت کننده کتابهای لازم را از برگزارکنندگان بخرند.

منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).

والله اعلم

وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com